Jaka jest historia triathlonu na igrzyskach olimpijskich? Ilu zawodników reprezentowało Polskę na tej imprezie? Skąd nazwa „dystans olimpijski”?
ZOBACZ TEŻ: LEGENDARNE ZAWODY, WYMAGAJĄCY DYSTANS. NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O IRONMAN
Początek popularności triathlonu
Za pierwsze oficjalne triathlonowe zawody uznaje się wyścig zorganizowany w 1974 roku w San Diego w Kalifornii. Pomysłodawcami byli członkowie San Diego Track Club – Donę Shanahan i Jacka Johnstone.
Prawdziwy triathlonowy boom zapoczątkowały jednak słynne zawody na Hawajach. Ich inicjator Johny Colinns, były komandor NAVY Seals miał w planach stworzyć unikatowy wyścig, który byłyby wyzwaniem, jakiego dotąd nie znano.
Dlatego Collins połączył liczący 3.8 km maraton pływacki Waikiki Roughwate, 180-cio kilometrowy maraton rowerowy wokół wyspy Oahu i maraton biegowy z Honolulu w jedne zawody. W 1978 roku odbyła się ich pierwsza edycja, a 12 śmiałków, którzy dotarli na metę dali początek zawodom IRONMAN. To właśnie one znacząco przyczyniły się do wzrostu zainteresowania triathlonem.
Pierwsze mistrzostwa świata
Wzrost ten zauważalny był przede wszystkim w latach 80. W coraz to nowych miejscach na świecie zaczęto organizować zawody. Przełomowy okazał się rok 1989, kiedy po kilku wcześniejszych próbach zakończonych fiaskiem, ostatecznie udało się zawiązać organ zarządzający. W kwietniu 1989 roku w Awinionie we Francji odbyła się międzynarodowa konferencja. W jejskutek 25. przedstawicieli z różnych krajów zawiązało Międzynarodową Unię Triathlonu (ITU). Głównym celem ITU stało się uzyskanie akceptacji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego i włącznie triathlonu do programu olimpijskiego.
Pierwszym krokiem w realizacji celu było zorganizowanie oficjalnych mistrzostw świata w triathlonie. Cztery miesiące poźniej w Awinionie Mark Allen ze Stanów Zjednoczonych oraz Erin Baker zapisali się na triathlonowych kartach historii. Zostali pierwszymi mistrzami świata w tej dyscyplinie. Zawodnicy rywalizowali na dystansie 1,5 km pływania, 40 km jazdy na rowerze i 10 km biegu, który następnie został przyjęty na igrzyskach olimpijskich. Stąd jego potoczna nazwa „olimpijka”.
Triathlon w programie olimpijskim
W 1991 roku MKOI ostatecznie uznał ITU za jedyny organ zarządzający sportem triathlonowym. Dwa lata później triathlon został potwierdzony jako jedna z dyscyplin na igrzyskach Panamerykańskich rozgrywanych w 1995 roku w Mar del Plata w Argentynie.
23 lipca 1994 triathloniści zadebiutowali również na igrzyskach dobrej woli (Goodwill Games) w Sankt Peteresburgu w Rosji. Zawody zorganizowano w reakcji na przedłużający się kryzys w komitecie olimpijskim, związany z bojkotem igrzysk olimpijskich w Moskwie i Los Angeles.
Po zaistnieniu na arenie międzynarodowej, we wrześniu 1994 triathlon oficjalnie włączono jako sport medalowy do programu olimpijskiego na igrzyskach olimpijskich 2000 w Sydney w Australii. Pierwsze zawody odbyły się 16 i 17 września. Udział wzięło w nich 48 kobiet i 52 mężczyzn. Wśród kobiet zwyciężyła Brigitte McMahon ze Szwajcarii, a wśród mężczyzn Simon Whitfield z Kanady.
Historia triathlonu: Polacy na igrzyskach
Debiutu Polaków na igrzyskach olimpijskich miał miejsce dopiero 8 lat później. W 2008 roku w Pekinie wystartowała trójka reprezentantów Polski – Ewa Dederko, Maria Cześnik i Marek Jaskółka. W 2012 w Londynie w składzie Polski zamiast Ewy Dederko pojawiła się Agnieszka Jerzyk.
Jerzyk była również jedyną polską triathlonistką na igrzyskach olimpijskich w Rio w 2016. 4 lata później na igrzyskach w Tokio nie wziął udziału żaden z reprezentant Polski w tej dyscyplinie.
Zwycięzcy igrzysk olimpijskich
Jedynym triathlonistą w historii, który dwukrotnie zdobywał olimpijskie złoto jest Alistair Brownlee. Zawodnik na najwyższym stopniu podium stanął w 2012 i 2016 roku. Brytyjczyk jest też ż rekordzistą trasy mistrzostw olimpijskich. W Londynie ukończył rywalizację z czasem 1:46:25. Rekord trasy kobiet należy do Emmy Snowsill. Na igrzyskach olimpijskich w Pekinie w 2008 przekroczyła linię mety z czasem 1:58:27.
Drugi z braci Brownlee, Jonathan jest z kolei najbardziej utytułowanym zawodnikiem igrzysk. Triathlonista zdobył trzy różne medale w trzech kolejnych igrzyskach. Brąz w 2012 roku, srebro w 2016 i wreszcie złoto w inauguracyjnej sztafecie drużynowej w 2020 roku.
Mężczyźni
| Igrzyska olimpijskie | Złoto | Srebro | Brąz |
| 2000 Sydney | Simon Whitfield | Stephan Vuckovic | Jan Řehula |
| 2004 Ateny | Hamish Carter | Bevan Docherty | Sven Riederer |
| 2008 Pekin | Jan Frodeno | Simon Whitfield | Bevan Docherty |
| 2012 Londyn | Alistair Brownlee | Javier Gómez Noya | Jonathan Brownlee |
| 2016 Rio de Janeiro | Alistair Brownlee | Jonathan Brownlee | Henri Schoeman |
| 2020 Tokyo | Kristian Blummenfelt | Alex Yee | Hayden Wilde |
Kobiety
| Igrzyska olimpijskie | Złoto | Srebro | Brąz |
| 2000 Sydney | Brigitte McMahon | Michellie Jones | Magali Messmer |
| 2004 Ateny | Kate Allen | Loretta Harrop | Susan Williams |
| 2008 Pekin | Emma Snowsill | Vanessa Fernandes | Emma Moffatt |
| 2012 Londyn | Nicola Spirig | Lisa Nordén | Erin Densham |
| 2016 Rio de Janeiro | Gwen Jorgensen | Nicola Spirig Hug | Vicky Holland |
| 2020 Tokyo | Flora Duffy | Georgia Taylor-Brown | Katie Zaferes |
Nowa dyscyplina – sztafety mieszane
W 2020 roku po raz pierwszy w historii do programu igrzysk olimpijskich dołączył wyścig triathlonowej sztafety mieszanej. W zawodach udział wzięło 17 czteroosobowych zespołów – dwie kobiety i dwóch mężczyzn. Każdy triathlonista musiał przepłynąć 300 m, przejechać na rowerze 6,8 km i przebiec 2 km.
Pierwsze złote medale w tej dyscyplinie zdobyli Brytyjczycy w składzie: Jessica Learmonth, Jonathan Brownlee, Georgia Taylor-Brown, Alex Yee.
| Igrzyska Olimpijskie | Złoto | Srebro | Brąz |
| 2020 Tokyo | Jessica Learmonth Jonathan Brownlee Georgia Taylor-Brown Alex Yee | Katie Zaferes Kevin McDowell Taylor Knibb Morgan Pearson | Léonie Périault Dorian Coninx Cassandre Beaugrand Vincent Luis |
